توکن های غیر مثلی یا NFT

(Non-fungible Token) یا NFT چیست؟

اگر در حوزه رمز ارزها فعال هستید، حتما در چند ماه گذشته در مورد NFTها خبرهایی شنیده اید و مطمئنا در مورد سودهای سرشار، ایده‌های ناب و حتی مبالغ سرسام آوری که در حوزه NFT رد و بدل میشود، شما را کنجکاو کرده است. در این مقاله، نه تنها به همه سوالات شما پاسخ داده میشود، بلکه شما را با جزییات دیگر این بخش منحصر بفرد از دنیای رمز ارزها آشنا خواهیم کرد.
برای عبارت “Non-fungible Token” ترجمه‌هایی مانند توکن غیرقابل تعویض و یا غیرقابل معاوضه وجود دارد، اما شاید بهترین ترجمه برای تفسیر این فناوری، توکن غیرمثلی باشد.
قبل از هر چیز، بیایید یک یادآوری به مفهوم توکن داشته باشیم.

 

توکن چیست؟

عبارت توکن در دنیای واقعی میتواند اشاره‌ای به یک ژتون باشد که شما را مالک یک چیز میکند و یا اینکه در زمینه‌ای فعالیت دارید. به طور مثال، داشتن گواهینامه رانندگی، بیان‌گر قبولی در امتحانات رانندگی و صلاحیت برای رانندگی است. یا اینکه داشتن کارت دانشجویی، نشان دهنده‌ی این است که شما در دانشگاهی در حال تحصیل هستید.
در دنیای رمزنگاری، توکن را می‌توان یک ماهیت وجودی خاص در نظر گرفت. یک توکن (Token) رمز ارزی است که بلاک چین مستقل خود را ندارد و روی شبکه‌های دیگر مانند اتریوم پیاده سازی می‌شود. یک توکن می‌تواند یک دارایی، حق رای، سهام و یا هر چیز دیگری باشد. به عنوان مثال می‌تواند بیانگر دارایی خاص از یک شرکت یا یک سازمان باشد.
از کاربردهای توکن، میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
⦁ بلیط ورود به برنامه‌ها و خدمات بلاکچین
⦁ تایید صلاحیت اشخاص در بعضی از حق رای‌ها
⦁ استفاده جهت رد و بدل کردن دارایی‌ها
⦁ بیانگر مالکیت یک کالای خاص، که همین ویژگی تفاوت توکن‌های قابل معاوضه با توکن‌های غیرقابل معاوضه را نشان می‌دهد.

مفهوم دارایی‌های مثلی (Fungible) و غیرمثلی (Non-Fungible):

در بازار دو نوع دارایی دیجیتال وجود دارد:
⦁ دارایی تعویض‌پذیر یا مثلی
⦁ دارایی تعویض‌ناپذیر یا غیر مثلی
ارزش تمام دارایی های مثلی یکسان است و به راحتی میتوانند به یکدیگر تبدیل شوند و ارزش یکی، از دیگری بالاتر یا پایین تر نیست. به عنوان مثال، ارزهای فیات مثل دلار یا یورو را در نظر بگیرید و یا رمزارزهایی مانند بیت کوین و اتریوم، همه آنها دارای ارزشی ثابت هستند و به راحتی میتوان یک اسکناس ده دلاری را با یک اسکناس ده دلاری دیگر تعویض کرد.
همانطور که گفته شد در مقابل این نوع دارای ها، دارایی های غیر مثلی نیز وجود دارد که ارزش یکسانی ندارند و ویژگی های متفاوتی دارند. برای درک بهتر، وسایل اطراف خود را در نظر بگیرید. لپ‌تاپ، گوش همراه، ماشین، تابلوی نقاشی، اسکناسی که به یادگاری از یک دوست دریافت کرده اید و بسیاری مثال دیگر، همه و همه از دارایی های تعویض‌ناپذیر یا غیر مثلی محسوب میشوند. پس به طور خلاصه میتوان گفت، هر چیزی که ابزار مبادله نباشد، غیرمثلی است.

تاریخچه NFT در بازار رمزارزها

اگرچه توکن های غیرمثلی از سال 2014 وجود داشته اند، اما آنها امروزه شهرت زیادی پیدا کرده اند زیرا به طور فزاینده ای به روشی محبوب برای خرید و فروش آثار هنری دیجیتال تبدیل شده اند. اکوسیستم NFT ابتدا در سال 2017 با عرضه پروژه‌هایی مثل کریپتوپانک‌ها (CryptoPunks) و کریپتوکیتی‌ها (CryptoKitties) فعالیتش را آغاز کرد. کریپتوپانک‌ها که در اوایل سال 2017 بر بستر اتریوم بوجود آمدند، مجموعه‌ای در حدود 10 هزار شخصیت‌های پیکسلی بودند که در ابتدا رایگان بودند اما بعد از اینکه کاربران علاقه زیادی به آن‌ها نشان دادند نقش آن‌ها در پروژه کاملا تغییر کرد به طوریکه اکنون برخی از آن‌ها به قیمت 60 اتر فروخته می‌شوند.

NFT چیست؟

توکن غیرمثلی یا همان NFT یک توکن منحصربه فرد (unique) می باشد که با هیچ چیز دیگری قابل تعویض نیست (به عنوان مثال در جهان تنها یک تابلوی نقاشی مونالیزا وجود دارد که داوینچی آن را خلق کرده است). این دارایی دیجیتال روی بلاک چین پیاده و ذخیره می‌شود و از آنجاییکه تمامی گره های شبکه بلاکچین اطلاعات ثبت‌شده را دارند، نمی‌توان این داده ها را دستکاری کرد. بنابراین با توجه به امنیت بالا و تغییرناپذیری در بلاکچین‌، مالکیت یک توکن غیرمثلی، معنای واقعی پیدا می‌کند. اگرچه توکن‌های غیرمثلی روی سایر بلاک‌چین‌ها مانند پروتکل بایننس اسمارت چین (BEP-721)، ایاس (EOS) و نئو (NEO) نیز میتواند وجود داشته باشد، اما اغلب این پروژه ها با استاندارد ERC-721 و روی بستر اتریوم ساخته می‌شوند.
NFTها بازه ی گسترده ای از دارایی ها را شامل میشود. از بازی و حوزه گیمینگ گرفته تا آثار هنری و حتی املاک. مانند سایر رمز ارزها (بیت کوین، اتریوم، کاردانو و …) این توکن‌ها را میتوان روی کیف پول‌ها ذخیره و منتقل کرد. ویژگی های زیر، توکن های غیرمثلی را از سایر رمز ارزها متمایز میکند:
⦁ کمیاب بودن: اگرچه توسعه‌دهندگان NFTها به هر تعداد که بخواهند می‌توانند توکن‌های غیر مثلی بسازند، اما محدود کردن تعداد آن‌ها و در نهایت کمیاب کردن‌شان، باعث ارزشمندتر کردن این توکن ها میشود.
⦁ منحصربه‌فرد بودن: هر کدام از این توکن ها ویژگی خاص خود را دارند. این مورد مهم‌ترین ویژگی یک NFT است.
⦁ غیرقابل ‌تقسیم بودن: NFT‌ها قابل‌‌تقسیم نیستند و تنها به‌صورت یک واحد کامل جابه‌جا می‌شوند. به عنوان مثال، نمی‌توان مثلاً 0.01 از یک NFT را مبادله کرد. یا کل یک اثر هنری دیجیتال را خریداری می‌کنید یا اصلا آن را نمی‌خرید.
⦁ قابل انتقال: برخلاف توکن‌های مثلی، توکن‌های غیرمثلی در بازارهای خاصی خرید و فروش می‌شوند و ارزش آن‌ها وابسته به منحصر ‌به ‌فرد بودنشان است. با توجه به غیرمتمرکز بودن NFTها، جابجایی و انتقال آنها بسیار آسان‌ است. در واقع، کاربران بدون نیاز به شخص ثالث و پیچیده کردن روند انتقال، می‌توانند معاملات خود را انجام دهند.
⦁ اصالت: وجود استاندارد و مشخصات دقیق قراردادهای هوشمند، باعث می‌شود NFTها قابل شناسایی و معتبر باشند و به کاربران این اطمینان را بدهد که از هر NFT فقط یک مورد وجود دارد، بنابراین نمی‌توان آنها را کپی یا جعل کرد.
⦁ مالکیت: فناوری بلاکچین به افراد مالکیت واقعی میبخشد. احتمالا هر یک از شماها تجریه خرید یک بازی را داشته اید، که بعد از بازی کردن برای مدتی آن را کنار میگذارید، در حالی که هیچ ارزش مادی و یا درآمدی برای شما نداشته. اما در بازی های بلاکچینی، تمام دارایی های دیجیتالی شده درون بازی (به شکل NFT) را در کیف پول وجود دارد و می‌توان از آنها برای معامله، مبارزه یا حتی مسابقه استفاده کرد. شایان ذکر است که NFTها، به دلیل قراردادهای هوشمند و حقوق مربوطه، فقط توسط مالک NFT، قابل معامله و انتقال است و این یعنی حتی صادرکننده NFT نیز نمی‌تواند NFT را بدون اجازه صاحبش کپی یا انتقال دهد. به طور کلی، اینطور نیست که با یک کلیک راست روی عکس، قطعه موسیقی یا هرچیز دیگری و دانلود کردن آن، شما صاحب آن میشوید! همان طور که گفته شد، از طریق بلاکچین مالک اصلی آن توکن غیرمثلی مشخص است.

⦁ غیر اشتراکی: به عنوان مثال، نمی‌توان یک شخصیت کارتونی یا سینمایی را به طور مشترک در بازی دیگری استفاده کرد.
⦁ تخریب ناپذیر: همانطور که تا به اینجا چندین بار گفته شد، به کمک قراردادهای هوشمند کل داده‌های NFT بر روی بلاکچین ذخیره میشود. بنابراین، هیچ توکنی تخریب نخواهد شد.

معایب و چالش های NFTها:

⦁ تولید NFTها، نیازمند انرژی بسیار زیادی است. که همین مسئله فعالان محیط زیست را نگران کرده چراکه میزان کربن تولیدی برای یک NFT بسیار زیاد است. به گفته CryptoArt.wtf، سایتی که برای محاسبه میزان کربن NFTها (که اکنون آفلاین است) راه اندازی شده است، در ایجاد یک قطعه به نام ‘Coronavirus’ ، 192 کیلو وات ساعت (kWh) باور نکردنی مصرف شده است. این مقدار معادل کل مصرف انرژی یک شهروند اتحادیه اروپا طی دو هفته است.
⦁ در بیشتر مواقع تجربه کلی کاربران اتریوم (UX) مشکل‌ساز می‌شود.
البته لازم به ذکر است که با ظهور کیف پول‌های هوشمند و کاربرپسند مثل Argent، این مساله در حال بهبود است.
⦁ یکی از چالش های مهم این فناوری، بحث کلاهبرداری است که میتوان گفت 90 درصد پروژه های حوزه رمز ارزها را شامل میشود.
⦁ کارمزد (Gas Fee) بالای تراکنش‌های شبکه اتریوم و شبکه‌ی آهسته آن. شایان ذکر است که در سال 2017 به دلیل هجوم کاربران به پلتفرم کریپتوکیتیز، شبکه اتریوم برای مدتی از کار افتاد.
به منظور حل این مشکل، کاربران سه راهکار می‌توانند در پیش بگیرند:
⦁ صبر کنند تا کارمزد گس کمتر شود.
⦁ صبر کنند تا راهکارهای مقیاس‌پذیری لایه دوم به صورت گسترده‌تری مورد پذیرش واقع شوند.
⦁ قیمت N‌FT ها خود را افزایش دهند تا هزینه گس جبران شود.

NFT‌ها چگونه ساخته می‌شوند؟

برای ساخت NFT در اکوسیستم اتریوم، پلتفرم های زیادی مانند, Rarible, InfiNFT, OpenSea Mintbase و Cargo وجود دارد که هرکدام ویژگی ها و مزایا و معایب خود را دارند. اما همه آنها به کاربران این امکان را میدهند که بدون نیاز به مجوز و بدون در نظر گرفتن نوع دارای، به آسانی NFT بسازند. نحوه ساخت به این صورت است که ابتدا باید یک فایل به منظور توکن کردن آماده باشد و بعد از انتخاب پلتفرم و وصل شدن به کیف پول اتریوم، فایل در پلتفرم انتخاب شده آپلود میشود.
هر شخصی میتواند اثر هنری خلق کند و با تبدیل آن به NFT روی بلاکچین آن اثر را به فروش برساند. اما از آنجاییکه سایت‌ها علاوه بر هزینه خرید و فروش، برای تکمیل تراکنش به ازای هر فروش مبلغی را به عنوان (Gas Fee) دریافت می‌کنند، ساخت این توکن ها، هزینه های زیادی دارد. در واقع، برای فروش NFT، کاربران باید در یکی از فروشگاه‌هایی که قبلا معرفی شد، ثبت نام کرده و توکن‌های دیجیتالی را با بارگذاری و تایید اعتبار اطلاعات خود بر روی یک بلاکچین ضرب (Mint) کنند. هزینه‌ی این کار در حدود 40 تا 200 دلار و حتی بیشتر را شامل می‌شود. از آنجاییکه بسته به زمان باید هزینه های تبدیل و نوسانات قیمت نیز در نظر گرفته شود، میتوان گفت که هزینه های پنهان برای انجام این کار می تواند بسیار نجومی باشد.
NFTها به عنوان یک رمز ارز مبتنی بر شبکه بلاکچین هستند. اگر چه شبکه‌های دیگری در حال تلاش برای پذیرش این فناوری هستند، اما در حال حاضر اکثر NFTها بر بستر اتریوم ارائه شده اند. توسعه‌دهندگان اتریوم می‌توانند با کمک استانداردهای NFT پروژه‌های خود را ایجاد کنند. استانداردهای اصلی اتریوم برای ساخت توکن غیرمثلی در حال حاضر عبارت‌اند از:

721- ERC

CryptoKitties که یک بازی DAPP است، اولین پروژه ای بود که از این استاندارد ارائه‌شده برای NFT در اتریوم استفاده کرد. کد این نوع توکن‌ها با استفاده از زبان برنامه‌نویسی سالیدیتی نوشته می‌شود. در 721-ERC، مالکیت هر توکن برای هر آدرس مشخص می‌شود و قابلیت انتقال در آن تعبیه شده است.

1155- ERC

این استاندارد به توسعه‌دهندگان این امکان را می دهد تا بتوانند توکن‌های نیمه‌مثلی (semi-fungible) ایجاد کنند. برای درک این نوع توکن ها، آیتم های مختلف در بازی‌های کامپیوتری را در نظر بگیرید. با کمک این استاندارد، مثلاً می توان 1000 عدد شمشیر را در اختیار بازیکنان مختلف قرار دهیم. به‌عبارت دیگر، برخلاف ERC-721 که هر توکن فقط می‌توانست متعلق به یک نفر باشد، با 1155- ERC می‌توان تعدادی آیتم یکسان را بین آدرس‌های مختلف تقسیم کرد.

فعالیت در پروژه‌های توکن های غیر مثلی

قبل از هر چیز باید دو نکته را در مورد فعالیت در این حوزه در نظر گرفت؛
⦁ به‌دلیل مقیاس‌پذیر نبودن شبکه‌های بلاک چینی، کارمزد فعالیت در این پروژه‌ها خیلی بالا است.
⦁ باید توجه داشت که وقتی یک توکن را خریداری می‌کنید، مانند توکن های دیگر نمی توان سریعا
آن را به فروش رساند. مثلاً در بازی کریپتوکیتیز اگر یک گربه با قیمت یک اتر بخرید به این معنا نیست که می‌توانید آن را دوباره به سرعت بفروشید، بلکه باید برای آن خریداری پیدا شود که آن توکن را با قیمتی مناسب از شما بخرد. اما همانطور که احتمالا با معامله کردن توکن هایی مثل بیت کوین یا اتریوم آشنا هستید، وقتی آنها را می‌خرید، هر زمان می‌توانید بیت کوین یا اتریوم خود را هر چند با قیمت های دیگر بفروشید.
فعالیت در هر پروژه می‌تواند با پروژه دیگر متفاوت باشد، اما به‌طور کلی برای کار در پروژه‌های NFT فرایند زیر طی می‌شود:

مرحله اول: ورود به وب‌سایت موردنظر

بستگی به پروژه مورد نظر، برخی از آنها فقط روی نسخه دسکتاپ قابلیت اجرا دارند و بهتر است با کامپیوتر وارد وب سایت آن شد و نه تلفن همراه. البته برخی از پروژه‌ها نیز دارای نرم‌افزار مخصوص هستند که عموما از وب‌سایت رسمی آن پروژه قابل دانلود و نصب می باشد. به صورت کلی در بعضی پروژه ها، نرم افزار مخصوص برنامه به مراتب کاربر پسندتر از وب سایت می باشد.

مرحله دوم: نصب کیف پول مناسب

با توجه به غیرمتمرکز بودن پروژه‌های NFT ، فعالیت در آنها نیازمند ساخت کیف پول می باشد. برای اینکه پروژه بتواند با آن در ارتباط باشد و تراکنش‌ها را انجام دهد، باید این کیف پول نصب شود. با خریداری هر توکن در این پروژه‌ها، آن توکن روی کیف پول نصب ‌شده ذخیره خواهد شد.
اگرچه کیف پول (Metamask) برای اکثر پروژه ها بهترین گزینه می باشد، اما هر پروژه کیف پول خاصی را به کاربران خود توصیه می کند. Metamask یکی از کیف پول های کاربرپسند، متن‌باز و امن برای اتریوم است که به ‌صورت افزونه (Extension) روی مروگرهای کروم و فایرفاکس نصب می‌شود. با استفاده از این افزونه می‌توان به پروژه‌های غیرمتمرکز مبتنی بر اتریوم متصل شد و معاملات مالی را انجام داد.

مرحله سوم: واریز اتر یا توکن دیگر به کیف پول

اگرچه در برخی پروژه‌ها، به‌خصوص بازی‌ها، در ابتدا نیاز به خرید رمز ارزی نیست و می‌توان به ‌صورت رایگان هم فعالیت کرد، اما به‌طور کلی برای فعالیت حقیقی در اغلب پروژه‌های NFT باید مقداری رمز ارز در کیف پول وجود داشته باشد.
تنها راه فعالیت در برخی از پروژه‌ها مانند کریپتوکیتیز و بازارهای آثار هنری، خرید توکن است. در بیشتر پروژه‌ها خرید و فروش با اتر انجام می‌شود، مثلاً اگر بخواهید در کریپتوکیتیز فعالیت کنید، باید حتماً ابتدا با پرداخت اتر گربه بخرید. از طرف دیگر،پروژه‌هایی هم وجود دارند که خرید و فروش با استفاده از یک توکن مخصوص انجام خواهد شد. مثلاً برای معامله زمین در پروژه دسنترالند از توکن مخصوصی به‌نام مانا (MANA) استفاده می‌شود که یک توکن مبتنی بر اتریوم است و کاربران باید در صرافی‌هایی مانند بایننس آن را تهیه کنند.

خرید NFTها

NFTها را بسته به نوع کالا می‌توان از طریق پلتفرم‌های مختلف خریداری کرد اما برای خرید آن، به یک کیف پول مخصوص آن پلتفرم نیاز است که مقداری رمز ارز روی آن وجود داشته باشد.
توکن های غیرمثلی را می‌توان با یکی از روش‌های زیر خریداری کرد:
⦁ از طریق بازی کردن یا از طریق اپلیکیشن غیر متمرکز (Dapp)
⦁ از طریق بازارهای این توکن های غیر مثلی
⦁ ترید این توکن با شخصی دیگر
Nifty Gateway, Foundation, VIV3, BakerySwap, Rarible, OpenSea از سایت های فروشنده معروف NFT می باشند.

فروش NFTها

فروش NFTها در پلتفرم‌هایی مثل OpenSea و Rarible بسیار ساده و آسان است. لازم به ذکر است که پلتفرم Rarible امکان فروش به صورت مزایده را نیز در اختیار کاربران قرار می‌دهد. همچنین از دیگر فروشگاه‌های اینترنتی معروف NFT می‌توان به (Zora)، (SuperRare) و (Nify Gateway) اشاره کرد.
اما قبل از خرید و فروش NFTها باید به چند مورد توجه کرد:
⦁ NFTهایی که متعلق به هنرمندان برجسته‌تر می باشد، دارای ارزش بالاتری نسبت به N‌FTهای کاربران عادی است.
⦁ از آنجاییکه پروژه‌های NFT دارای کف قیمت هستند، می‌توان با استفاده از پلتفرمی مانند OpenSea کف قیمت N‌FT موردنظر را به دست آورد و پیشنهاد قیمت بر اساس آن ارائه شود.
⦁ توجه به حجم معاملات و تراکنش‌ها میتواند میزان سود را بیشتر کند. زیرا پروژه‌هایی که فعالیت بیشتری دارند، فرصت‌های کسب سود بیشتری ارائه می‌دهند.
⦁ ارزش و قیمت NFT، کاملاً بر اساس آنچه شخص دیگری مایل به پرداخت آن است، استوار است. به این معنی که، ممکن است NFT با قیمتی کمتر از مبلغی که برای آن هزینه کرده اید، فروخته شود.

بازارهای محبوب NFT

در حال حاضر، بزرگترین بازارهای توکن های غیرمثلی عبارتند از:
⦁ OpenSea.io: این پلتفرم همتا به همتا، خود را به عنوان عامل تأمین کننده “اقلام دیجیتال کمیاب و کالاهای قابل جمع آوری” به فعالین این حوزه معرفی کرده است. اولین کاری که باید برای شروع انجام شود، ایجاد یک حساب کاربری برای مرور مجموعه های NFT است. همچنین می توان قطعات را بر اساس حجم فروش مرتب کرد تا آسان تر بتوان هنرمندان جدید را پیدا کرد.

⦁ Rarible: مشابه OpenSea ، Rarible یک بازار دموکراتیک و باز است که به هنرمندان و سازندگان اجازه می دهد NFT ها را انتشار و به فروش برسانند. توکن های RARI منتشر شده بر روی این پلتفرم به دارندگان امکان می دهد تا ویژگی هایی مانند هزینه ها و قوانین جامعه را مورد ارزیابی قرار دهند.

⦁ Foundation: در این پلتفرم، هنرمندان باید “رای مثبت” یا دعوت از سازندگان دیگر برای ارسال آثار خود دریافت کنند. منحصر به فرد بودن جامعه و هزینه ورود -هنرمندان باید کارمزد را برای ضبط (Mint) توکن خریداری کنند- به این معنی که ممکن است آثار هنری با ظرفیت بالاتر داشته باشند. به عنوان مثال، کریس تورس (Chris Torres)، خالق گربه‌ای به نامNyan ، NFT را در بستر Foundation فروخت. افزایش قیمت، با این فرض که تقاضا برای NFT در سطح فعلی باقی بماند یا حتی در طول زمان افزایش یابد، لزوماً برای هنرمندان و مجموعه دارانی که به دنبال سرمایه گذاری هستند چیز بدی نیست.

کدام والت‌ها از NFT پشتیبانی می‌کنند؟

کیف پول های متنوعی از توکن های غیرمثلی پشتیبانی می کنند، اما بهترین والت‌ها عبارتند از:
⦁ MyEtherWallet
⦁ TrustWallet
⦁ Metamask
⦁ Rainbow
⦁ Coinbase Wallet

کاربرد NFTها:

در واقع، توکنیزه یا دیجیتالی کردن هر چیزی، کاربرد اصلی NFTها می باشد. موارد زیر، از اصلی ترین کاربردهای NFTها می باشد.

هنر دیجیتال

با توجه به سرقت آسان آثار هنری و همچنین نقض حقوق کپی رایت، یکی از چالش های اصلی هنرمندان درگیری همیشگی محافظت از آثارشان است. امروزه با کمک بلاکچین و فناوری NFT، هنرمندان به راحتی میتوانند آثار خود را روی شبکه بلاکچین به عنوان یک توکن غیرمثلی ذخیره کنند. در این فضا اگر افرادی قصد سرقت داشته باشند، با توجه به ویژگی های بلاکچین، مالکیت فرد (کلید خصوصی) بر اثر هنری اثبات می‌شود. از دیگر مزیت های NFT برای فعالین دنیای هنر، میتوان به درآمد و کسب سود آنها از فروش آثارشان اشاره کرد. زیرا در این حالت، تمامی واسطه ها برای فروش یک اثر حذف میشود.
یکی از دلایل رشد بازار NFTها، میتواند ورود افراد معروف و ثروتمند به این حوزه باشد که با قیمت های نجومی آثار هنری را خرید و فروش میکنند. برای مثال، Paris Hilton که از شناخته شده ترین مدل ها و بازیگران هالیوودی است، یک نقاشی دیجیتالی گربه را به قیمت 40 اتر به فروش رساند. پس میتوان گفت که عمده محبوبیت NFTها در دنیای هنر بوده و همین قیمت ها و مزایده هایی که افراد مشهور تشکیل میدهند به رشد و محبوبیت این بازار افزوده است، به طوریکه روز به روز رکورد قیمت فروش آثار هنری در این بازار شکسته میشود. به طور مثال در شکل زیر یک نقاشی دیجیتال می‌بینید یا قیمت 10300 اتر!

علاوه بر نقاشی ها و آثار هنری کلکسیونی، موسیقی دانها و همچنین فیلم سازها نیز علاقه ی زیادی به ورود به این حوزه نشان داده اند. دلیل آنها برای ورود به این حوزه، محافظت از آثارشان در برابر نقض کپی رایت و همچنین کسب سود بیشتر با حذف واسطه ها در پروسه ی فروش آثارشان می باشد. به عنوان مثال حتی هنرمندان ایرانی نیز به این حوزه علاقه مند شده اند و رپر معروف ایرانی، هیچکس، اخیرا وارد بازار NFT شده است.
شرکت Viberate یکی از شرکت هایی است که با استفاده از فناوری بلاک چین به هنرمندان، از جمله در جهت حفظ حق مؤلف، کمک می‌کند. Vasja Veber یکی از ‌بنیان‌گذاران این شرکت می‌گوید: بارزترین کاربرد توکن‌های غیرمثلی، پیگیری حق مؤلف است. برای فروش آثار موسیقایی و سینمایی، واسطه‌های بسیار زیادی در میان است که هر کدام به‌ دنبال منافع خود هستند. در واقع، در هر مرحله پول زیادی وجود دارد که هرگز به صاحب و مالک اصلی اثر نمی‌رسد.
فرآیند تولید توکن های غیرمثلی میتواند مزایای بسیاری برای هنرمندان داشته باشد. علاوه بر حذف واسطه ها در پروسه ی فروش، موارد دیگری وجود دارد؛ مانند سرعت انتقال پول بعد از فروش بسیار سریعتر از دنیای هنری سنتی است که پول مدت ها پرداخت میشود. اما با توکن‌ غیرمثلی، پول بلافاصله وارد کیف پول میشود. همچنین در خیلی از کشورها مشکلات حمل و نقل و گمرک بسیار زیاد است، اما اگر فروش اثر هنری از طریق NFT صورت بگیرد، به آسانی ارسال میشود. بنابراین، تا حدودی منطقی به نظر میرسد که هنرمندان آثار خود را از این طریق به فروش برسانند. برخی از هنرمندان با از بین بردن نسخه فیزیکی آثار هنری خود و تبدیل آن به توکن دیجیتالی، راه ورود به این عرصه را برای دیگر هنرمندان باز کرده اند. تابلوی احمق‌ها اثر بنکسی (Banksy) روایتگر جریانی است که بعد از فروش تابلوی گل‌های آفتابگردان ون گوگ در سال 1987 اتفاق افتاد. این تابلو با قیمت 22.5 میلیون پوند به فروش رسید و پس از آن بود که موج مزایده‌های کلان در آثار هنری آغاز شد. همانطور که در تصویر زیر قابل مشاهده است، در قسمتی از تابلوی احمق‌ها نوشته شده: “باور نمی‌کنم واقعا شما احمق‌ها این کثافت را بخرید”.
این اثر از طریق پلتفرم سوپرفارم (SuperFarm) برای فروش گذاشته شده است. سوپرفارم یکی از پلتفرم‌های دیفای بین زنجیره‌ای است که هدف آن تسهیل ایجاد توکن‌های غیرمثلی (NFT) و ارائه قابلیت افزودن ارزش به این توکن‌ها است. این توکن خود را دارد به نام Super و از پروژه های بسیار آینده دار در این حوزه می باشد. آثار بنکسی قبلا نیز به NFT تبدیل شده بودند و درآمد زیادی را کسب کرده بود. اما برای اولین بار در سال 2018 اثر هنری بنکسی (نقاشی مشهورش به اسم دختری با بادکنک) به صورت فیزیکی پس از آنکه به رقم 1.4 میلیون دلار فروخته شد، از بین برده شد و به صورت دیجیتالی درآمد.
از پروژه‌های فعال در این زمینه میتوان به SuperRare, KnownOrigin, Async Art, Rarible اشاره کرد.

آثار کلکسیونی‌‌ها

مثلاً یک تابلوی نقاشی یا یک تمبر تاریخی که فقط یکی از آن وجود دارد را می‌توان به ‌صورت یک توکن خریداری کرد و آن را به عنوان یک دارایی نگهداری کرد که به ارزش آن اضافه خواهد شد. در واقع، یکی از کاربردهای اصلی توکن‌های غیرمثلی ایجاد دارایی‌های دیجیتال کلکسیونی است.
از نظر حجم فروش، کالاهای کلکسیونی یکی از محبوب‌ترین بخش های توکن‌های غیرمثلی هستند و بازی کریپتوکیتیز به یکی از پر کاربرترین بازی ها در صنعت رمز ارزها تبدیل شده است و در حال حاضر یکی از بزرگترین پروژه‌های توکن‌های غیرمثلی محسوب می‌شود.

بازی

اگر آیتم های یک بازی (مثلا یک لباس خاص در یک بازی جنگی) را به توکن تبدیل کنیم، به آسانی می‌توان آنها را در خارج از بازی و در صرافی‌ها در ازای پول فیات یا دیگر رمز ارزها به فروش رساند.
Axie Infinity, Sorare, Gods Unchained از مهمترین پروژه ها در زمینه بازی هستند.
با استفاده از فناوری توکن‌های غیرمثلی، که در صنعت بازی بسیار محبوب‌ هستند، می‌توان آیتم‌های درون بازی را از طریق توکنیزه‌کردن، معامله کرد. به‌عنوان مثال، این مبادلات با استفاده از توکن‌های غیرمثلی به‌عنوان ارزهای پرداختی دون نیاز به شخص ثالث قابل انجام خواهد بود. استفاده از این فناوری به بازیکنان این امکان را میدهد مه در هنگام بازی کردن، به صورت واقعی کسب درآمد کنند. در حال حاضر، بازی های‌ مشهوری مبتنی بر بلاک چین وجود دارد. بعضی شرکت ها نیز در حال تلاش برای ارائه خدمات بیشتر به بازیکنان (گیمرها) و توسعه دهندگان بازی هستند. به عنوان مثال، شرکت بلاک چینی انجین (Enjin) به ‌منظور واردکردن توکن‌های غیرمثلی به برخی سرورهای بازی ویدئویی ماین‌کرفت (Minecraft)، در حال همکاری با صرافی کوین چک (Coincheck) می باشد. محبوبیت توکن‌های غیرمثلی در زمینه‌های ورزشی هر روز درحال افزایش است، ولی این محبوبیت صرفاً محدود به بازی‌های آنلاین نیست. برای مثال، برخی از اعضای دو لیگ NBA (لیگ ملی بسکتبال ایالات متحده) و NFL (لیگ ملی فوتبال ایالات متحده)، توکن‌های غیرمثلی به نام NFT.NYC ارائه کردند و به نوعی، علاقه خود را به همکاری با فناوری توکن‌های غیرمثلی ابراز کردند.
کشور ژاپن در بازار بازی های کریپتویی، ارزش خالص بالغ بر 40 میلیارد دلار را در دست دارد. همچنین، بر اساس پیش بینی ها با افزایش نفوذ گوشی های هوشمند به سراسر جهان، صنعت بازی های کریپتویی حتی در سال های 2020 و بعد از آن نیز پیشرفت چشمگیری خواهد داشت. از پرطرفدارترین بازی ها در این حوزه در سال 2020 می توان به این موارد اشاره کرد:
⦁ My Crypto Heroes (جنگی و حماسی)
⦁ Blockchain Cuties (خرید و فروش موجودات فانتزی مثل گربه و پاندا)
⦁ Forgotten Artifacts (جستجو برای اشیا و مصنوعات فراموش شده)
⦁ Gods Unchained (بازی کارتی)
⦁ Spells of Genesis (بازی کارتی)
⦁ Splinterlands (جنگی و حماسی)
⦁ (Bitcoin Flip (Trading App (شبیه ساز ترید)
⦁ Altcoin Fantasy (حل معماهای پیچیده توسط شخصیت های فیلم های علمی تخیلی)
⦁ Mythereum (جنگی)

سرمایه‌های مجازی

بازی Decentraland را در نظر بگیرید که در آن کاربران یا همان بازیکنان می‌توانند زمین مجازی داشته باشند. یکی از موارد دیگر که میتوان به عنوان کاربرد توکن‌های غیرمثلی در نظر گرفت، دامنه های ETH است که امر خرید و فروش را آسان‌تر می‌کنند. تیم (ENS) Ethereum Name Serviceارائه‌دهنده این دامنه‌ها است.

از موارد معروفی که اخیرا معامله شد، میتوان به اولین توییت جک دورسی (Jack Dorsey)، از بنیان‌گذاران تویتتر، اشاره کرد که آن را به مبلغی برابر با 2,915,835.47 دلار به فروش رساند.

دارایی‌های دنیای واقعی

با استفاده از نوآوری NFT‌ها و بلاک چین می‌توان یک خانه، زمین یا هر دارایی دیگر در دنیای واقعی را به توکن تبدیل کرد اما هنوز اغلب مراجع قضایی و حقوقی این توکن‌ها را به‌ رسمیت نمی‌شناسند و از طرفی چالش‌های فنی فراوانی هم وجود دارد.

تشخیص هویت

همه انسان ها دارای صفات و ویژگی‌هایی منحصربه‌فرد (مانند: ظاهر، وضعیت تحصیلات، مدارک دانشگاهی، سوابق پرشکی و …) هستند که با هر فرد دیگری کاملاً متفاوت است. توکن‌های غیرمثلی قادر هستند تمام این موارد را به ‌صورت دیجیتالی در بیاورند.

پروژه‌های برتر NFT

⦁ کریپتوکیتیز (CryptoKitties)

اولین پروژه بازی مبتنی بر NFT که در سال 2017 روی بلاک چین اتریوم راه‌اندازی شد و در مدت کوتاهی حجم معاملات این پروژه از میلیون‌ها دلار عبور کرد. در این بازی کاربران گربه‌های مجازی (که هر کدام دارای ویژگی‌های ظاهری خاصی هستند) را جمع‌آوری و خرید و فروش می‌کنند. در این پروژه می‌توان گربه‌های جدید تولید کرد که در واقع هر کدام از آنها یم NFT با خصوصیات منحصر بفرد میباشد. اگر خوش شانس باشید و این گربه‌ها از نژادهای برتر باشند، می‌توانید صاحب یک گربه کمیاب و ارزشمند شوید. در این بازی، معاملات گربه ها با اتر انجام و روی کیف پول های دیجیتالی ذخیره میشود. البته لازم به ذکر است که این گربه ها بیشتر جنبه کلکسیونی دارند.
یک گربه به‌نام «Koshkat» در این بازی که فقط یک عدد از آن وجود دارد (تصویر پایین)، با قیمت 500 اتر (معادل بیش از 200 هزار دلار) برای فروش گذاشته شده است.

⦁ دسنترالند (Decentraland)

خلاصه‌ی این پروژه: زندگی در یک جهان مجازی با دارایی‌های مجازی! دارایی‌هایی که واقعاً متعلق به خودتان است و می‌توانید آنها را با پول واقعی معامله کنید.
این بازی که یک پلتفرم واقعیت مجازی غیرمتمرکز و مبتنی بلاک چین اتریوم است، زمین‌های مجازی با نام “LAND” را با استفاده از رمز ارز بومی این شبکه به نام مانا (MANA) ایجاد کرده است و به کاربران این امکان را میدهد زمین‌ها را که یک توکن غیرمثلی هستند، معامله کنند. امنیت مالکیت زمین توسط NFT تامین می‌شود. بازیکنان این بازی فقط مجاز به حرکت در مکان‌های عمومی و یا مناطقی از زمین مجازی می باشند که خودشان صاحب آن هستند. با اینکه این پلتفرم در مراحل ابتدایی توسعه خود قرار دارد، اما توجه تعداد زیادی از فعالان حوزه بلاک چین را به خود جلب کرده است.

⦁ اوپن سی (OpenSea)

اوپن اوسی از بازارهای برتر آثار هنری و کلکسیونی NFT است که امکان خرید با رمزارزهای گوناگون مانند اتر و دای (DAI) در آن وجود دارد. از موارد موجود در این بازار می توان به ENS (دامنه اتریوم)، حیوانات مجازی و قطعات زمین مجازی اشاره کرد.

⦁ Async.Art

یکی دیگر از بازارهای آثار هنری توکن‌های غیرمثلی می باشد که نه ‌تنها امکان خرید و فروش NFTها در آن وجود دارد، بلکه می‌توان توکن خود را نیز ساخت و به خالقان آثار هنری این امکان را می‌دهد تا به‌آسانی ظاهر و رفتار آثارشان را تعریف کنند.

⦁ دامنه‌های اتریوم (ENS)

دامنه‌ی .ETH توکن‌های غیرمثلی هستند که از پروتکل ERC-721 استفاده می‌کنند و در بازارهای NFT قابل معامله هستند. این پروژه‌ سرور نام دامنه (Domain Name Server) در 2017 به وجود آمد. شرکت Ethereum Name Service یا به اختصار ENS، دامنه‌های .ETH را به‌صورت توکن ارائه می‌دهد و به همین دلیل انتقال این دامنه‌ها به فرد دیگر بسیار آسان خواهد بود.
از دیگر شرکت های فعال در این حوزه Unstoppable Domains است که دامنه‌های .Crypto ارائه می‌دهد.

بر‌ترین NFTها از نظر ارزش بازار

در زمان نگارش مقاله، توکن‌ THETA با ارزش بازار حدود 6 میلیارد دلار، برترین پروژه در این حوزه می باشد. توکن های Tezos، Axie Infinity، Chiliz، Decentraland، Enjin Coin و Flow در بازارNFT ، بعد از تتا، دارای بیشترین ارزش بازار هستند که در تصویر زیر می‌توان فهرست NFTها را به‌صورت دقیق مشاهده کرد:

گرانترین NFTها

مهم ترین نکته ای که تا این حد NFTها را به طور شگفت انگیزی گران کرده، خاص و منحصر بفرد بودن آنهاست. بر اسا آمار منتشر شده، توزیع فروش NFTها به شرح زیر است:
⦁ صنعت بازی: 41%
⦁ کالاهای با ارزش: 29%
⦁ املاک: 13%
⦁ بازی کارتی: 7%
⦁ نام دامنه: 6%
⦁ هنر: 4%
عنوان گران ترین توکن غیر مثلی قبلا توسط یکی از توکن‌‎های مجموعه کریپتو پانک (CryptoPunk) به نام شماره 6965 تصاحب شده بود که قیمتی برابر 800 اتر داشت. اما اخیرا اثری به نام (Everydays: the First 5,000 Days) از هنرمندی دیجیتال مشهور به Beeple با قیمت 69.3 میلیون دلار به فروش رفت و رکورد گران‌ترین NFT را شکست. (تصویر زیر)

در ادامه چند مورد از گران ترین NFTها معرفی خواهد شد:
⦁ شخصیت کمیاب Alien از پلتفرم هنری CryptoPunks به عنوان یک قطعه هنری و یکی از قدیمی‌ترین شخصیت‌های جهانی CryptoPunks است. قیمت فروش این NFT، ۶۰۵ اتر (ETH) بود.

⦁ Dragon یک شخصیت بسیار مشهور از بازی CryptoKitties می باشد که با قیمت 600 اتر به یکی از گرانترین NFTها تبدیل شد.

⦁ یکی دیگر از گرانترین NFTها، یک زمین 12600 مترمربعی از Decentraland است که به قیمت 514 اتر به فروش رسید.

⦁ F1 Delta Time یک بازی مبتنی بر بلاکچین اتریوم است که مخصوص طرفداران فرمول یک می باشد. کاربران در این بازی می‌توانند ماشین‌ ، لوازم جانبی و حتی رانندگان را جمع آوری، فروش و مبادله کنند و حتی با استفاده از آنها به رقابت بپردازند. ۱-۱-۱ اولین اتومبیل منتشر شده در این بازی است که رکورد فروش 415.9 اتر را دارد.

⦁ همانطور که گفته شد، در بازی Decentraland بازیکنان می‌توانند فقط می توانند در مکان‌هایی عمومی و یا مناطقی از زمین مجازی که خودشان صاحب آن هستند، حرکت کنند. در گران ترین معاملات این بازی، یک کاربر زمینی در منطقه 22.2 به قیمت 345 اتر خریداری کرد.

وضعیت بازار NFT‌ها و آینده

در حال حاضر این بازار بسیار کوچک است و مقایسه کردن آن با بازار توکن‌های مثلی تا حدودی غیر منطقی به نظر میرسد. پروژه‌های حوزه NFTکه حجم معاملات و خرید و فروش بالاتری نسبت به سایر پروژه‌ها دارند، عبارتند از:
⦁ AXIE INFINITY و CRYPTOKITTIES (بازی نگهداری و جمع‌آوری حیوانات خانگی دیجیتالی)
⦁ SUPERRARE و MAKERSPLACE (بازار معاملات آثار هنری دیجیتال)
⦁ SORARE(بازی فوتبال فانتزی مبتنی بر بلاک چین)
⦁ CRYPTOVOXELSو DECENTRALAND (دنیای مجازی)
البته لازم به ذکر است که دو بازی GODS UNCHAINED و CRYPTOKITTIES از نظر میزان فعالیت روی بلاک چین و تعداد کاربران، برتری محسوسی نسبت به سایر پروژها دارند.
بر اساس آمار و اطلاعات منتشر شده در کوین تلگراف، بازار NFT سال 2019 را با ارزش کل حدود 210 میلیون دلار توجه بسیاری از فعالین در حوزه رمز ارزها را به خود جلب کرده و طبق پیش‌بینی ها این عدد در سال 2020 احتمالا با 50٪ افزایش به بیش از 315 میلیون دلار می رسد.
در سال 2020، درصد کثیری افکار عمومی جامعه رمز ارزها به حوزه امور مالی غیرمتمرکز (دیفای) جذب شده بود اما با گذشت زمان، این بازار NFT و توکن های غیر مثلی بود که به یکی از سردمداران این بازار تبدیل شد. مدیر پروژه در پلتفرم DappRadar، ایلیا آبوگف (Ilya Abugov)، در اظهار نظری در مورد بازار NFTها، این بازار را هیجانی خواند. به نظر وی، توکن‌های غیرمثلی هیاهوی زیادی به راه انداخته‌اند. در این بازار، Rarible، اولین پروژه‌ای است که توکن نظارتی (Governance token) خود را عرضه کرده و امکان دارد سایر پروژه‌ها نیز مشتاق به توزیع توکن‌های خود باشند.
با توجه به احتمال ایجاد موانع قانونی و برخی مشکلات، مسیر پیشرفت برای پروژه‌های توکن‌های غیرمثلی در آینده شاید چندان روشن نباشد و روی پذیرش همگانی تاثیر بگذارد. Abugov در این مورد توضیح داد: هنوز از نظر تجربه و رابط کاربری (UX/UI)، برای پذیرش همگانی آماده نشده است. علاوه بر این، اگرچه فعالیت‌های این حوزه بیشتر شده اما هنوز نقدینگی این بازار چندان زیاد نیست و ممکن است با چالشی مشابه روبرو شود.
از طرفی دیگر، به عقیده خیلی از کارشناسان قیمت هایی که در حال مبادله در این بازار مصنوعی است و حتی نگرانی هایی در مورد دستکاری قیمت ها وجود دارد. آنها تصور میکنند که هیاهو و هیجان حال حاضر بازار NFTها به زودی آرام میشود. بسیاری از کارشناسان و افراد فعال در این حوزه، از اینکه NFTها با چنین مبالغ نجومی خرید و فروش می شوند عصبانی هستند و بسیاری از آنها معتقدند بازار توکن های غیر مثلی در حال تبدیل شدن به یک زمین بازی برای افراد ثروتمند است.
با این‌حال به نظر میرسد اکوسیستم آن در حال تغییر است و NFTها نیز در کنار دیفای، آینده حوزه‌ی کریپتو باشند. لازم به ذکر است که در حال حاضر فرصت‌های سرمایه‌گذاری بسیار مناسبی در NFT وجود دارد.

جمع‌بندی

یک توکن غیرمثلی یا Non-fungible Token که به اختصار به آن NFT میگوییم، دارایی دیجیتال کمیاب و منحصر به ‌فردی است که بر روی بلاک چین ذخیره و منتقل می‌شود. این توکن‌ها مانند رمز ارزهای مثلی از جمله بیت کوین و اتریوم هستند، اما تفاوت آنها در این است که، هر NFT می‌تواند با واحد دیگر متفاوت باشد و ویژگی‌های خاص خود را داشته باشد.
این توکن ها را می‌توان روی هر بلاک چینی که از قرارداد هوشمند پشتیبانی می‌کند، ایجاد کرد، اما در حال حاضر اغلب توسعه‌دهندگان ترجیح می‌دهند که از بلاکچین اتریوم استفاده کنند و بیشتر پروژه‌های فعلی هم روی این بلاک چین در حال فعالیت هستند.
توکن های غیرمثلی مزیت های زیادی دارند اما از اصلی ترین آنها میتوان به مالکیت حقیقی (غیرمتمرکز) و امکان انتقال و معامله آسان روی کیف پول‌های دیجیتال اشاره کرد.
بازار NFT هنوز بسیار کوچک است و امروزه کاربرد این نوع توکن بیشتر در حوزه‌هایی مانند بازی‌های کامپیوتری، اقلام کلکسیونی، آثار هنری دیجیتال، صدور بلیط و فروش نام‌ دامنه‌ها می باشد، اما طبق پیش بینی ها در آینده می‌توان از این نوآوری در زمینه‌های بسیار متنوعی استفاده کرد.
همانطور که گفته شد، در مورد خرید و فعالیت در پروژه‌های NFT باید بسیار هوشیار عمل کرد، چون مانند حوزه دیفای و سایر حوزه های دنیای رمز ارزها، خطر ضرر و زیان مالی و کلاهبرداری در این حوزه نوظهور نیز وجود دارد.

 

منابع:

forbes

theverg